“Laten we blij zijn met elkaar! Laten we optimistisch zijn! Laten we zeggen: Nederland kan het weer! Die VOC-mentaliteit, over grenzen heen kijken, dynamiek! Toch?”, zo reageerde Jan-Peter Balkenende in 2006. De toenmalige minister-president verwees naar de Gouden Eeuw van Nederland, een verleden van specerijhandel, maritieme macht en economische welvaart. Meteen al na zijn pleidooi voor een hernieuwde VOC-mentaliteit reageerden kamerleden kritisch. De VOC roept namelijk ook beelden op van rooftochten, kolonisatie en machtsmisbruik.
Minister-president Jan-Peter Balkenende in 2006
De afgelopen jaren zijn we alleen maar kritischer geworden over de term Gouden Eeuw en onze ‘VOC-mentaliteit’. Meer nog dan in 2006, toen Jan-Peter Balkenende trots pleitte voor een VOC-mentaliteit, ontkomen we er tegenwoordig niet aan om kritisch na te denken over de zwarte bladzijden van ons koloniale verleden, een geschiedenis van slavernij en misstanden. Hoe kunnen we met dit verleden omgaan?
Dit thema bestaat uit vier onderdelen. Deel 1 gaat in op het beeld van slaafgemaakten en slavernij in de zeventiende en achttiende eeuw. We kijken naar de manier waarop in een van de meest gelezen boeken van die tijd, de Bijbel, werd geschreven over dit onderwerp. Ook bestuderen we een geheim document waarin wordt uitgelegd hoe Surinaamse plantage-eigenaren dienden om te gaan met hun slaafgemaakten. In deel 2 lezen we het verhaal van Blondin, een voormalige slaafgemaakte die moest vechten om niet opnieuw in slavernij terecht te komen. Het perspectief van het slachtoffer staat daarin centraal. In deel 3 lezen we over kritische geluiden over de slavernij en lezen we een eigentijds toneelstuk dat misstanden aan de kaak stelde. In deel 4 gaan we in op de actualiteit en bespreken we de nieuwe beeldenstorm, het idee om beelden die getuigen van een koloniaal verleden van hun sokkel te halen. Klassikaal discussiëren we hoe we met dat verleden om zouden kunnen gaan.
