“De JP Coenstraat in Tilburg en Utrecht, de Stuyvesantstraat in Amsterdam, de Van Heutzstraat in Enschede, het standbeeld van Coen in Hoorn en een beeldje voor Stuyvesant in Amsterdam — eerbetoon aan koloniale houwdegens vinden we in heel Nederland”, schrijft de Leidse historicus Karwan Fatah-Black. In Nederland zijn er nog tal van sporen te vinden van ons koloniale verleden, waar ook wreedheden en slavernij deel van uitmaken.

In de VS worden steeds vaker standbeelden van hun sokkel gehaald. Het gaat om beelden van militairen uit de zuidelijke staten die tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog onder andere vochten om het recht slaafgemaakten te mogen houden. In de stad Charlottesville in Virginia leidde dat in 2017 tot gewelddadige demonstraties, waar demonstranten protesteerden tegen het weghalen van een standbeeld van generaal Robert E. Lee (1807-1870). Dat er tegenwoordig steeds meer discussie wordt gevoerd en demonstraties worden georganiseerd, laat zien dat Amerika kritisch bezig is met het verwerken van het koloniale verleden.

Is het tijd dat we in Nederland ook anders met ons verleden omgaan? Is die Gouden Eeuw wel zo goud? Volgens de politieke partij DENK is het hoog tijd dat er verandering in de zaak komt. In haar verkiezingsprogramma 2017-2021 pleitte de partij voor “het dekoloniseren van onze straatnamen, bruggen, tunnels en musea, door kolonisatoren niet meer te vereren.”

Vragen en opdrachten

1. Zijn er in jouw woonplaats standbeelden of straten die verwijzen naar het koloniale verleden van Nederland? Noteer om welke het gaat.

2. Naar aanleiding van de gewelddadige demonstraties in Charlottesville maakte de NOS een videorapportage over Nederlandse standbeelden die herinneren aan het koloniale verleden. Bekijk het volgende fragment en beantwoord onderstaande vragen.

a. Noteer welke drie standbeelden in het fragment worden genoemd. Wat is er tegen op ieder van deze figuren?
b. De plaquette van het laatste standbeeld geeft uitleg over de koloniale geschiedenis. Beargumenteer wat je van zo’n aanpak vindt.

3. Lees het opiniestuk van Karwan Fatah-Black en beantwoord onderstaande vragen. Het stuk, dat op 13 januari 2018 in NRC Handelsblad verscheen, vind je hier.

a. Fatah-Black reageert op een pamflet van de historicus Piet Emmer. Vat kort samen wat dit pamflet betoogt volgens Fatah-Black.
b. Leg kort uit wanneer en waarom historische standbeelden van zeventiende-eeuwse kolonisatoren zijn opgericht.
c. Beide historici zijn het niet over eens wat standbeelden precies doen. Volgens Emmer is het een manier om onze huidige opvattingen te confronteren met het verleden. Leg uit wat Fatah-Black van dit soort standbeelden vindt. Met wie ben jij het eens? Motiveer je antwoord.
d. We hebben zelf ook een keus voor wie een standbeeld oprichten. Van welke historische persoon zou jij graag een standbeeld hebben in je woonplaats? Beargumenteer je keuze.

4. Wat vind jij van standbeelden en straatnamen die doen terugdenken aan het koloniale verleden van Nederland? Vul de volgende poll in en ga vervolgens in de klas de discussie aan.