Als er een grootschalige ramp plaatsvindt, reizen staatshoofden vaak af naar de getroffen gebieden. In Nederland leggen leden van het Koninklijk Huis dit soort bezoekjes af.

Nadat in 2017 orkaan Irma grote delen van Sint-Maarten had verwoest, reisde koning Willem-Alexander naar het eiland om de schade met eigen ogen te aanschouwen. Deze rol hadden vorsten vroeger ook. Al in de negentiende eeuw spoedden Nederlandse koningen zich naar overstromingsgebieden van grote watersnoden. Waarom gebeurde dat?

In 1806 werd Nederland een vazalstaat van Frankrijk, waar Napoleon de scepter zwaaide. Napoleon stelde zijn broer Lodewijk aan als koning van Nederland. Lodewijk Napoleon (1778-1846) was de eerste Nederlandse vorst die zich als een echte rampenkoning profileerde. 

Vragen en opdrachten

1. Op 12 januari 1807, een half jaar nadat Lodewijk koning was geworden, ontplofte er een kruitschip in het centrum van Leiden. Bij die ramp kwamen meer dan honderdvijftig mensen om het leven. De schade was niet te overzien. Diezelfde avond reisde Lodewijk Napoleon nog naar de getroffen stad.

a. In de Koninklijke Courant verscheen een nieuwsbericht over het bezoek van de koning. Bestudeer deze bron en vat samen wat de koning in Leiden deed tijdens zijn bezoek. De bron vind je hier.
b. De Leidse buskruitramp werd in veel prenten weergegeven, zowel in eigentijdse prenten als in latere schoolplaten. Bekijk de volgende twee afbeeldingen van Pieneman en Nunnink op de website van het Rijksmuseum. Beschrijf op welke manier Lodewijk Napoleon hier wordt gepresenteerd. De afbeeldingen vind je hier en hier.

2. Sommige historici hebben beweerd dat Lodewijk Napoleon een onpopulaire vorst was. Hij zou slechts een marionet zijn geweest van zijn broer en gaf bakken met geld uit aan dure paleizen, terwijl het economisch slecht ging met Nederland.

a. Lees het volgende gedicht, dat geschreven werd naar aanleiding van een bezoek van koning Lodewijk Napoleon aan Amsterdam. Vlak daarvoor was de koning in Gelderland, waar een watersnood was geweest. De tekst vind je hier. Beschrijf wat voor beeld er van Lodewijk Napoleon wordt neergezet. Komt dit beeld overeen met het negatieve imago van de koning?
b. In regel 13-18 wordt een vergelijking gemaakt. Leg uit wat hier het verschil is tussen de watervloed en de lauwerkrans.
c. Volgens regel 45-46 heeft Bato, een oorsprongsheld voor het Nederlandse volk, één belangrijke eigenschap. Om welke eigenschap gaat het?
d. Fons Meijer, promovendus in het onderzoeksproject ‘Dealing with Disasters’, schrijft het volgende:

Lodewijk Napoleon was koning van Holland net na de Franse Revolutie. Tijdens de Revolutie was het idee van het koningschap onder druk komen te staan. Koningen bekommerden zich immers niet om de behoeften van het volk, beargumenteerden veel revolutionairen. Om die reden werd de monarchie in Frankrijk dan ook afgeschaft. Ook in Nederland waren er revolutionairen die tegen het koningschap waren.

Kijk opnieuw naar het gedicht. Beargumenteer waarom Lodewijk Napoleon zich op deze manier profileerde.

3. Niet alleen Lodewijk Napoleon profileerde zich als rampenkoning, ook vandaag nog is het een belangrijke taak van het koningshuis om steun te verlenen tijdens momenten van nationale rouw.

a. In 2017 hield de televisiemaker Wilfried de Jong een interview met koning Willem-Alexander. Tijdens dat gesprek hadden zij het onder andere over de MH17-ramp, de vliegtuigcrash die in de zomer van 2014 het leven kostte aan bijna driehonderd mensen. Bekijk het volgende fragment. Noteer wat je opvalt aan het optreden van Willem-Alexander tijdens de ramp.

b. In een artikel voor De Volkskrant schreef politiechef José Rooijers over haar visie op de monarchie. Lees dit artikel. De tekst vind je hier. Leg uit hoe Rooijers tegen de monarchie aankijkt. Welke rol speelt onze voormalige koningin hierin?
c. Ga in discussie met je buurman of buurvrouw over het artikel van Rooijers. Ben je het met haar eens? Hoe moet een leider zich volgens jou gedragen tijdens rampen? Motiveer je antwoord.